Περιγραφή : Τα τελευταία χρόνια οι αλλαγές σε κοινωνικό, οικονομικό και κυρίως τεχνολογικό επίπεδο έχουν οδηγήσει σε μια ποικιλία μορφών κειμένου, που παράγονται σε μια πολύγλωσση κοινωνία, και έχουν τροποποιήσει τις σύγχρονες επικοινωνιακές πρακτικές και τις αναγνωστικές οδούς πρόσληψης και ερμηνείας κειμένων. Η νοηματοδότηση, λοιπόν, των σύγχρονων κειμένων δε βασίζεται αποκλειστικά στη γλώσσα αλλά στη συλλειτουργία της και με άλλους σημειωτικούς τρόπους, οπτικούς, ηχητικούς, χωροαντιληπτικούς, χειρονομιακούς κ.α., καθιστώντας τη σύγχρονη επικοινωνία πολυτροπική. Κατ’ επέκταση, οι μεταβολές στους τρόπους επικοινωνίας και οικοδόμησης νοήματος έχουν παραγκωνίσει την κεντρική θέση της γλώσσας ως το μοναδικό μέσο μετάδοσης μηνύματος, πράγμα το οποίο οδηγεί σε μια επανεξέταση και διεύρυνση της έννοιας και της παιδαγωγικής του γραμματισμού προς την κατεύθυνση των πολυγραμματισμών. Συνεπώς, ο όρος «πολυγραμματσιμοί» αναφέρεται σε δυο πτυχές της δημιουργίας νοήματος: α) αξιοποίηση όλων των γλωσσικών ρεπερτορίων και κοινωνικών γλωσσών, καθώς μετακινούμαστε μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών χώρων με διαφορετικές κοινωνικές γλώσσες και β) κατασκευή νοήματος μέσα από πολλούς τρόπους, καθώς συχνά οι γραπτοί-γλωσσικοί κώδικες νοημάτων διασυνδέονται με προφορικές, οπτικές, ακουστικές, χειρονομιακές, απτικές και χωροαντιληπτικές μορφές νοήματος και επικοινωνίας.
Σκοπός και στόχοι: Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/-τριών με σύγχρονες προσεγγίσεις και πρακτικές επικοινωνίας, νοηματοδότησης κειμένων και γλωσσικής διδασκαλίας, που να δίνουν τη δυνατότητα σε όλους τους μαθητές και όλες τις μαθήτριες να επικοινωνούν, να κατασκευάζουν νόημα, να πετυχαίνουν και να λειτουργούν αποτελεσματικά μέσα στο κοινωνικό σύνολο ανεξαρτήτως πολιτισμικής και κοινωνικοοικονομικής προέλευσης. Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι του μαθήματος διατυπώνονται ως εξής: α) να κατανοήσουν οι φοιτητές/τριες την πολυτροπικότητα της επικοινωνίας και κατασκευής νοήματος των σύγχρονων κείμενων, προφορικών και γραπτών, β) να εξοικειωθούν με τους στόχους, τη λογική, και την αναγκαιότητα εφαρμογής της Παιδαγωγικής των Πολυγραμματισμών στα σύγχρονα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, γ) να εξοικειωθούν με τη χρήση κατάλληλων προσεγγίσεων και σύγχρονων διδακτικών εργαλείων, όπως είναι η πολυτροπικότητα και η διαγλωσσικότητα, στη σχολική τάξη, δ) να εξοικειωθούν με τους τρόπους με τους οποίους μαθαίνουμε σύμφωνα με την Παιδαγωγική των Πολυγραμματισμών, ε) να σχεδιάσουν υλικό με βάση τις γνωσιακές διαδικασίες με στόχο τη διευκόλυνση της μάθησης και την αντιμετώπιση των σχολικών ανισοτήτων (εφαρμογή της διδακτικής των Πολυγραμματισμών ως διδακτική μέθοδο). Στο μάθημα θα συζητηθεί η συνεισφορά των ποικίλων σημειωτικών τρόπων (γλώσσα, τυπογραφία, χρώμα, εικόνες, ήχος, χειρονομίες κ.λπ.) στη νοηματοδότηση κειμένων, θα γίνει ανάλυση πολυτροπικών κείμενων τόσο από τη διδάσκουσα όσο και από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες στο πλαίσιο εργαστηρίων, θα παρουσιαστούν οι διαδικασίες κατανόησης και παραγωγής πολυτροπικών κειμένων από παιδιά μικρών ηλικιών, που δεν έχουν κατακτήσει πλήρως το γραπτό λόγο, και θα αναλυθούν οι γνωσιακές διαδικασίες (οι τρόποι γνώσης και μάθησης) για να φανεί και η πρακτική λειτουργία της παιδαγωγικής των γραμματισμών σε μια σχολική τάξη με απώτερο στόχο μια πιο σύγχρονη και συμπεριληπτική προσέγγιση της γνώσης και της γλωσσικής διδασκαλίας.
Περίγραμμα : • Εισαγωγή στο νέο επικοινωνιακό τοπίο και της σύγχρονης κοινωνίας
• Ανάλυση των εννοιών της Παιδαγωγικής των (Πολύ)γραμματσιμών και της πολυτροπικότητας στο σύγχρονο πλαίσιο επικοινωνίας και αναπαράστασης αλλά και της κατασκευή των σύγχρονων κειμένων
• Παρουσίαση κατάλληλων προσεγγίσεων και σύγχρονων διδακτικών εργαλείων, όπως είναι η πολυτροπικότητα και η διαγλωσσικότητα
• Παρουσίαση του τρόπου κατανόησης και παραγωγής πολυτροπικών κειμένων από μικρά παιδιά
• Παρουσίαση των τρόπων με τους οποίους μαθαίνουμε (γνωσιακές διαδικασίες)
• Σχεδιασμός δραστηριοτήτων με βάση τις γνωσιακές διαδικασίες για διευκόλυνση της μάθησης και αντιμετώπιση των σχολικών ανισοτήτων στη σύγχρονη πολυγλωσσική και πολυπολιτισμική τάξη του νηπιαγωγείου